MORE-THAN-HUMAN

VERSCHUIFT DE FOCUS VAN MENS-CENTRISCH DENKEN NAAR GEDEELDE ECOLOGIEËN, WAARIN MENS & MEER-DAN-MENS EVENWAARDIG SAMENWERKEN

prof. Elisa Giaccardi

Wat?
introduceert 'more-than-human' binnen de ontwerpwereld

Waarom?
Haraway & Latour legden theoretisch fundament

Hoe?
ontwerpmethode die ontwerpers kunnen toepassen

Giaccardi laat zien dat de ontwerper niet het centrum is, maar een tussenpersoon die relaties faciliteert tussen mensen, materialen, technologieën, landschappen, dieren…

BASISPRINCIPES 

van een nieuwe ontwerppraktijk

“Foundations of More-Than-Human Design” (2019)

Een ontwerp ontstaat nooit in isolatie; het is altijd ingebed in een netwerk van:

materialen

ecologieën

infrastructuren

ritmes van klimaat en tijd

menselijke én niet-menselijke praktijken


Ontwerpers moeten deze relaties zien, volgen en erdoor geleid worden.

1 

2 

3 

4 

5 

Ontwerpen is altijd relationeel

Niet-menselijke actoren als volwaardige stakeholders

Co-design met niet-mensen

De ontwerper als “host”

Van mens-centriciteit naar shared agency

Planten, insecten, bacteriën, algoritmes, waterstromen… worden geen “context”, maar gebruikers met agency.


Voorbeeld uit haar onderzoek:

bacteriën die materialen mede vormen

bodems die de ruimte “beheren”

algoritmes die een ontwerp mee-evolueren

dieren die territoria en paden definiëren (b.v. honden, vogels)

Het ontwerp verandert naargelang hun gedrag en noden.

Giaccardi stelt methodes voor zoals:

“thing ethnography”

observeren hoe objecten en materialen zich gedragen

“ecologies of participation”

alle actoren in kaart brengen, inclusief niet-mensen

“more-than-human prototyping”

prototypes waarin dieren, planten, water of bodem actief mee vormgeven

We hosten een ecosysteem van interacties.

Ruimtes worden niet ontworpen voor stabiliteit, maar voor wederkerigheid, dynamiek en evolutie.

Ontwerpen is daardoor:

luisteren

aanpassen

scenario’s openlaten

kleine interventies doen die grotere ecologische processen versterken

Giaccardi breekt radicaal met het klassieke design thinking waarin:

de mens

de gebruiker

het menselijk probleem

altijd centraal staat.

In plaats daarvan introduceert ze:

shared agency

meerdere actoren beïnvloeden het ontwerpresultaat

WALDEN - LIVING IN THE WOODS

Voor Thoreau is natuur geen achtergrond maar een volwaardige partner:
een systeem dat praat, dwingt, ritmeert, vertraagt.
Hij luistert, observeert, past zich aan.

Wat heeft een mens nodig?

Hoe kan de natuur ons het ritme van het leven bepalen?

ontwerpend onderzoek

Architecturale keuzes

1854

lokaal materiaal

minimale footprint

aanwezigheid van licht en stilte

simpele circulatie

directe relatie met bos, meer en seizoenen

Het gebouw denkt mee: het dwingt eenvoud af.

Zelfvoorziening als filosofie

Hij verbouwt zijn eten, maakt zijn meubels, repareert wat kapotgaat, leeft volgens seizoen en weer.
Niet vanuit romantiek, maar om opnieuw te voelen wanneer iets essentieel is.

Zelfvoorziening is hier geen overleven, maar een praktische vorm van vrijheid.

Ttijd wordt tastbaar

ijslagen worden dunner → lente komt

vogels keren terug → ritme verandert

licht verschuift → dag vormt zich

Thoreau wil zien hoe een mens verandert wanneer tijd niet gehaast wordt maar aanwezig is.

Kritiek op de maatschappij

Walden was een tegenstem in een tijd van industrialisering, massaproductie en groeiende consumptie.
Thoreau vond dat mensen hun leven verkochten om spullen te kopen die ze niet nodig hadden.

Zijn experiment is dus ook:
Hoeveel ruimte ontstaat er wanneer we bezit loslaten?

Dat maakt Walden verrassend actueel: het linkt direct aan tiny houses, minimalisme, traagheid, ecologie en mentale rust

De natuur als meer-dan-menselijke actor

Henry David Thoreau

WALDEN - TINY HOUSE

Mirthe
Snauwaert

2022

vooraanzicht

rechter zijaanzicht

rechter achteraanzicht

linker zijaanzicht

detail functioneel meubel + douche

Bachelorproef - preparing for the apocalyspe

onder leiding van Theo De Meyer & Stefanie Everaert

leven als een vlinder
in Puglia

1# COPYCAT

VETRI

-

UGO
LA
PIETRA

Het wandtafeltje Vetri werd in 1990 ontworpen door Ugo La Pietra. het weerspiegelt een verfijnd samenspel van vakmanschap en materiaalcontrasten en illustreert de ambachten van glasbuigen en houtbewerking. Dit is typisch voor La Pietra’s experimentele en functionele ontwerpbenadering.

ABIT-
ARE

CON 

ARTE

In zijn manifest Abitare Con Arte, stelt Ugo La Pietra dat de grens tussen kunst en design steeds meer vervaagt. Deze disciplines waren vroeger gescheiden, maar functionele objecten worden steeds vaker kusntzinnig benanderd en kunst krijgt een plaats in het dagelijks leven. La Pietra benadrukt de combinatie van concept en spektakel, waarbij intellectuele diepgang hand in hand gaat met esthetische aantrekkingskracht. Daarnaast experimenteert hij met duurzame en ecologische ontwerpen die de leefomgeving verbeteren. Zijn visie pleit voor een toekomst waarin kunst en design één geheel vormen.

EIND
RESUL-
TAAT

2# SHAKING THE THREE

De regio Puglia wordt vandaag sterk beïnvloed door Xylella fastidiosa, de bacterie die het historische olijflandschap aantast en transformeert. In plaats van Xylella louter als bedreiging te zien, benaderen wij de bacterie als een actieve kracht binnen het landschap. Ze toont hoe kwetsbaar én dynamisch de relatie is tussen mens, natuur en klimaat. Deze benadering dwingt ons om onze eigen impact te erkennen: misschien zijn wij als mens even ingrijpend als de bacterie die we bestrijden. Daarom onderzoeken we hoe ontwerp kan ontstaan met de bacterie in plaats van ertegen, door nieuwe vormen van co-existentie, regeneratie en adaptatie te verkennen. Zo wordt Puglia geen probleemgebied, maar een plek waar nieuwe ecologische relaties zichtbaar worden.

Xylella fastidiosa

Puglia
Italy

3#LOCATION LOCATION LOCATION

4#PRO MEMORIA

40°41'37.3''N
17°40'40.7''E

Een paar jaar geleden kocht Thomas een olijfgaard in het zonovergoten Puglia, in Zuid-Italië. De eeuwenoude olijfgaarden, ooit het kloppende hart van de lokale gemeenschap en een hoeksteen van cultureel erfgoed, sterven langzaam uit door de onzichtbare maar verwoestende bacterie Xylella Fastidiosa.

Terwijl hele velden uitdrogen en eeuwenoude bomen verdorren, vervaagt het ooit bloeiende landschap van Puglia zichtbaar. Thomas' land herbergt zowel gezonde als zieke drielingen, en hij weet niet goed wat hij ermee aan moet. Er is grote belangstelling om het gebied om te vormen tot luxe vakantievilla's, maar dat voelt voor hem verkeerd. In plaats daarvan zoekt hij naar een respectvolle en betekenisvolle oplossing, een die het land eert in plaats van het uitbuit.
Deze stille crisis in Puglia roept een bredere vraag op: wat gebeurt er als een landschap zijn ecologische en economische doel verliest? Geven we het over aan verval, of kunnen we ons nieuwe vormen van betekenis en waarde voorstellen?

leven als vlinder

CONTROL / NO-CONTROL

In ons project stond control / no-control voor de spanning tussen menselijke sturing en natuurlijke autonomie binnen een landschap dat ontwricht is door Xylella

Wanneer grijpen we in, en wanneer niet?

Hoe ontwerp je met processen die niet te beheersen zijn?

Hoe kan een tuin of landschap meebewegen met verlies, verandering en onvoorspelbaarheid?

CONTROL

NO-CONTROL

Control verwijst naar hoe de mens traditioneel probeert te ordenen, beschermen, beheersen en herstellen—zoals het planten, kappen, irrigeren of herstructureren van olijfgaarden.

No-control erkent dat sommige processen onvoorspelbaar, autonoom en niet door de mens te reguleren zijn: de verspreiding van Xylella, regeneratie, bodemprocessen, spontane vegetatie, ecologische tijd.

Slaappaviljoen - opgebouwd op hoogte door lokale stenen, open dak (kijken naar de open hemel 'gedwongen kijkrichting', privacy door doordachte plaatsing van de stenen


Waterbassin - opgetrokken uit Terra Rossa (lokale grond)




Douchecirkel - hout, circulatie, opwarming water via zonne-energie (opgeslagen op het terrein)




Serre - warmte opslaan, planten en groenten zelf kweken -> autonoom leven in de tuin van vergankelijkheid

5#END

JURY @ GREENHOUSE BY THEO DE MEYER & STEFANIE EVERAERT

“We must consider the building not as an object but as a collaborative system tightly linked to its natural environment.” — Neri Oxman

REFERENTIES - Elisa Giaccardi
EIGEN WERK - bachelorproef 'the garden of impermanence' - tiny house

Wat blijft er nog over wanneer je leven tot de essentie terugbrengt?
"tijd, natuur & omstnadigheden bepalen het ritme"

TINY HOUSE: experimentele leefruimte waarin eenvoud, zelfvoorziening & symbiose centraal staan

handelingen: seizoensgebonden
betonnen meubel: levensfuncties
huis vraagt actieve aanwezigheid

budget 4000 euro
1 zonnepaneel
1 lamp
1 oven
100m rekker = liggen, zitten, slapen